ترانسمیتر

معرفی ترنسمیتر (Transmitter)

ترنسمیتر (Transmitter) یا فرستنده صنعتی یکی از تجهیزات اصلی در سیستم‌های کنترل و اتوماسیون است که وظیفه دارد اندازه‌گیری یک کمیت فیزیکی مانند فشار، دما، سطح، یا فلو (دبی) را انجام داده و آن را به سیگنال استاندارد الکتریکی یا پنوماتیکی تبدیل کند.

به زبان ساده، ترنسمیتر پلی است میان سنسور اندازه‌گیری و کنترلر یا PLC که داده‌های دقیق را برای کنترل فرآیند ارسال می‌کند.

ترنسمیترها در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، آب و فاضلاب، غذایی و دارویی نقش حیاتی دارند و بدون آن‌ها، هیچ سیستم کنترلی دقیق و پایداری ممکن نیست.

عملکرد ترنسمیتر چگونه است؟

عملکرد ترنسمیتر به این صورت است که ابتدا یک سنسور داخلی مقدار واقعی یک متغیر (مثلاً فشار یا دما) را اندازه می‌گیرد. سپس این مقدار توسط مدارات الکترونیکی به یک سیگنال خروجی استاندارد (معمولاً 4–20 میلی‌آمپر یا 0–10 ولت) تبدیل می‌شود تا قابل خواندن توسط سیستم کنترل مرکزی باشد.

سیگنال خروجی ترنسمیتر می‌تواند:

  • به نمایشگرها و دیتالاگرها ارسال شود.

  • مستقیماً وارد PLC یا سیستم DCS گردد.

  • به عنوان ورودی کنترل ولو یا محرک (Actuator) استفاده شود.

انواع ترنسمیتر

ترنسمیترها بر اساس نوع کمیتی که اندازه‌گیری می‌کنند، به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

  1. ترنسمیتر فشار (Pressure Transmitter)
    برای اندازه‌گیری فشار مایعات و گازها. رایج‌ترین نوع در صنایع فرآیندی.

  2. ترنسمیتر دما (Temperature Transmitter)
    سیگنال سنسورهای RTD یا ترموکوپل را به خروجی استاندارد تبدیل می‌کند.

  3. ترنسمیتر سطح (Level Transmitter)
    برای سنجش سطح مایعات در مخازن با استفاده از امواج التراسونیک، رادار یا اختلاف فشار.

  4. ترنسمیتر فلو (Flow Transmitter)
    میزان جریان عبوری سیال را با دقت بالا اندازه‌گیری می‌کند.

  5. ترنسمیتر اختلاف فشار (DP Transmitter)
    از اختلاف فشار بین دو نقطه برای محاسبه سطح یا فلو استفاده می‌کند.

خروجی ترنسمیترها

  • سیگنال آنالوگ (4-20 mA): پرکاربردترین نوع، مقاوم در برابر نویز.

  • سیگنال دیجیتال (HART, Modbus, Profibus): انتقال داده دقیق همراه با اطلاعات عیب‌یابی و پیکربندی.

  • سیگنال بی‌سیم (Wireless Transmitter): برای محیط‌های خطرناک یا نقاطی که دسترسی سخت است.

مزایای استفاده از ترنسمیتر

✅ دقت بالا در اندازه‌گیری و ارسال داده‌های پایدار
✅ افزایش ایمنی سیستم با هشداردهی در شرایط غیرعادی
✅ کاهش خطاهای انسانی در فرآیندهای کنترلی
✅ قابلیت ارتباط با سیستم‌های PLC و SCADA
✅ مقاومت بالا در برابر ارتعاش، دما و فشار محیطی
✅ افزایش بهره‌وری صنعتی و صرفه‌جویی در انرژی

کاربردهای ترنسمیتر در صنعت

  • صنایع نفت، گاز و پتروشیمی برای کنترل فشار و سطح مخازن.

  • کارخانه‌های آب و فاضلاب برای کنترل پمپ‌ها و سطح تانک‌ها.

  • صنایع غذایی و دارویی برای اندازه‌گیری دقیق دما و فشار فرآیندها.

  • سیستم‌های HVAC و تأسیسات برای کنترل دمای محیط و جریان هوا.

  • کاربردهای تحقیقاتی و آزمایشگاهی در اندازه‌گیری دقیق کمیت‌های فیزیکی.

برندهای معتبر ترنسمیتر در بازار

  • ABB

  • WIKA

  • Siemens

  • Rosemount (Emerson)

  • Yokogawa

  • Endress+Hauser (E+H)

این برندها به دلیل کیفیت بالا، دقت اندازه‌گیری و طول عمر زیاد، در پروژه‌های صنعتی بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نکات مهم در انتخاب ترنسمیتر

  1. تعیین نوع کمیت مورد اندازه‌گیری (فشار، دما، سطح یا فلو).

  2. توجه به محدوده اندازه‌گیری و دقت مورد نیاز.

  3. انتخاب نوع خروجی (آنالوگ یا دیجیتال) متناسب با سیستم کنترلی.

  4. در نظر گرفتن شرایط محیطی (دما، رطوبت، ارتعاش).

  5. اطمینان از سازگاری با استانداردهای صنعتی (ATEX, SIL, CE).

جمع‌بندی

ترنسمیتر (Transmitter) یکی از حیاتی‌ترین تجهیزات در سیستم‌های کنترلی است که با تبدیل داده‌های فیزیکی به سیگنال الکتریکی، نقش کلیدی در پایش، کنترل و ایمنی فرآیندهای صنعتی دارد. انتخاب صحیح نوع ترنسمیتر، نصب اصولی و نگهداری دوره‌ای آن می‌تواند باعث دقت بالا، پایداری سیستم و کاهش هزینه‌های عملیاتی شود.

اگر در حال طراحی یا نگهداری یک سیستم اتوماسیون هستید، استفاده از ترنسمیتر دقیق و برند معتبر اولین قدم برای رسیدن به کنترل مطمئن و پایدار است.