گیج

معرفی گیج (Gauge)

گیج (Gauge) یا فشارسنج صنعتی یکی از ابزارهای مهم در سیستم‌های هیدرولیک، پنوماتیک و فرآیندی است که برای اندازه‌گیری و نمایش فشار سیال (مایع یا گاز) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گیج‌ها با نمایش عددی مقدار فشار، به اپراتور کمک می‌کنند تا عملکرد سیستم را بررسی کرده و از ایمنی تجهیزات اطمینان حاصل کند. در صنایع مختلف از گیج برای پایش فشار در پمپ‌ها، مخازن، خطوط لوله، کمپرسورها و ماشین‌آلات صنعتی استفاده می‌شود.

عملکرد گیج چگونه است؟

عملکرد یک گیج فشار به این صورت است که فشار سیال وارد شده به داخل محفظه، موجب تغییر شکل در المان حساس داخلی (مثل لوله بوردون یا دیافراگم) می‌شود.
این تغییر مکان مکانیکی از طریق مکانیزم‌های انتقال، به صفحه نمایش عقربه‌ای یا دیجیتال منتقل می‌شود و مقدار فشار به‌صورت دقیق نمایش داده می‌شود.

بسته به نوع طراحی، گیج‌ها می‌توانند فشار مثبت، منفی (خلأ) یا فشار تفاضلی (Differential Pressure) را اندازه‌گیری کنند.

انواع گیج بر اساس کاربرد

  1. گیج فشار (Pressure Gauge)
    متداول‌ترین نوع، مخصوص اندازه‌گیری فشار مایعات و گازها در سیستم‌های هیدرولیک و پنوماتیک.

  2. گیج خلأ (Vacuum Gauge)
    برای اندازه‌گیری فشارهای منفی نسبت به فشار اتمسفر.

  3. گیج ترکیبی (Compound Gauge)
    قابلیت اندازه‌گیری فشارهای مثبت و منفی را هم‌زمان دارد.

  4. گیج اختلاف فشار (Differential Gauge)
    برای مقایسه فشار بین دو نقطه مختلف، کاربرد زیاد در فیلترها و مبدل‌ها.

  5. گیج دیجیتال (Digital Pressure Gauge)
    دارای صفحه نمایش دیجیتال با دقت بالا و قابلیت اتصال به سیستم‌های مانیتورینگ.

اجزای اصلی گیج فشار

  • بدنه (Case) – معمولاً از استیل یا برنج ساخته می‌شود تا مقاومت بالایی در برابر خوردگی داشته باشد.

  • لوله بوردون (Bourdon Tube) – جزء اصلی برای تشخیص تغییر فشار.

  • صفحه نمایش (Dial) – نمایش مقدار فشار به‌صورت عددی.

  • شیشه محافظ (Lens) – برای حفاظت صفحه و عقربه از گرد و غبار.

  • اتصال (Connection) – معمولاً به صورت رزوه‌ای (¼ یا ½ اینچ) برای اتصال به سیستم.

محدوده اندازه‌گیری و واحدها

گیج‌ها معمولاً فشار را بر حسب واحدهای زیر نشان می‌دهند:

  • بار (Bar)

  • پاسکال (Pa / kPa)

  • پوند بر اینچ مربع (PSI)

  • کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع (kg/cm²)

محدوده کاری آن‌ها بسته به نوع طراحی می‌تواند از ۰ تا ۱ بار برای فشارهای پایین تا ۱۰۰۰ بار برای سیستم‌های سنگین صنعتی باشد.

مزایای استفاده از گیج

✅ نظارت لحظه‌ای بر عملکرد سیستم
✅ پیشگیری از آسیب به پمپ‌ها و سیلندرها در اثر فشار بیش از حد
✅ افزایش ایمنی اپراتور و تجهیزات
✅ کمک به تنظیم فشار دقیق در فرآیندهای صنعتی
✅ طول عمر بالا با نیاز کم به نگهداری

کاربردهای گیج در صنعت

  • سیستم‌های هیدرولیک و پنوماتیک

  • کمپرسور و پمپ‌های صنعتی

  • مخازن ذخیره و خطوط لوله

  • صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی

  • تجهیزات تهویه (HVAC)

  • کارگاه‌های صنعتی و خطوط تولید اتوماتیک

برندهای معتبر گیج در بازار

  • WIKA (ویکا) – آلمان، معروف‌ترین برند جهان در حوزه ابزار دقیق.

  • Ashcroft – آمریکا، مقاوم و دقیق برای شرایط صنعتی سخت.

  • Baumer – سوئیس، طراحی دقیق و ظریف.

  • Nuova Fima – ایتالیا، مناسب کاربردهای عمومی و صنعتی.

  • Parker / SMC / Festo – مناسب برای سیستم‌های پنوماتیک.

نکات مهم در انتخاب گیج فشار

  1. انتخاب محدوده اندازه‌گیری مناسب (حدود ۷۵٪ از فشار کاری سیستم).

  2. توجه به جنس بدنه و المان حساس بر اساس نوع سیال (مثلاً استیل برای مواد خورنده).

  3. بررسی دقت و قطر صفحه نمایش برای خوانایی بهتر.

  4. در محیط‌های لرزشی، استفاده از گیج روغنی (Glycerin Filled) برای جلوگیری از نوسان عقربه.

  5. اطمینان از نوع اتصال (محوری یا شعاعی) متناسب با محل نصب.

جمع‌بندی

گیج فشار (Pressure Gauge) یکی از ضروری‌ترین ابزارهای اندازه‌گیری در صنایع است که با نمایش دقیق فشار، نقش کلیدی در ایمنی، کنترل و بهره‌وری سیستم‌های صنعتی دارد. با انتخاب صحیح نوع گیج، محدوده کاری و برند معتبر می‌توان عملکرد تجهیزات را بهینه و از خطرات ناشی از فشار زیاد جلوگیری کرد.

اگر در حال طراحی یا نگهداری سیستم‌های هیدرولیک یا پنوماتیک هستید، استفاده از گیج باکیفیت و استاندارد از برندهای معتبری مانند WIKA، Parker یا Festo تضمین‌کننده عملکرد مطمئن و طول عمر بالا خواهد بود.